Đối tượng không được bảo hộ sáng chế

Sáng chế là đối tượng được bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ khi đáp ứng đầy đủ các quy định của pháp luật. Tuy nhiên không phải mọi hồ sơ đăng ký sáng chế đều mặc nhiên được cấp bằng độc quyền. Vậy những đối tượng nào sẽ không được bảo hộ dưới danh nghĩa sáng chế?

Trong bài viết này, banquyen.net sẽ giải đáp một cách chi tiết và dễ hiểu câu hỏi vừa nêu, mời bạn đọc cùng theo dõi nội dung dưới đây.

1. Sáng chế là gì?

Sáng chế (tiếng Anh: invention) là một độc quyền được cấp cho một giải pháp là sản phẩm hoặc quy trình, cung cấp cách thức mới để thực hiện một điều gì đó hoặc đưa ra một giải pháp công nghệ mới cho một vấn đề (theo Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới, “WIPO”).

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, Sáng chế là giải pháp kỹ thuật dưới dạng sản phẩm hoặc quy trình nhằm giải quyết một vấn đề xác định bằng việc ứng dụng các quy luật tự nhiên (theo Khoản 12 Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam năm 2005, sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019 và 2022, sau đây gọi tắt là “Luật SHTT”).

2. Bảo hộ sáng chế là gì?

Bảo hộ sáng chế là việc Nhà nước bảo hộ người tạo ra sáng chế và người sở hữu sáng chế, bảo vệ họ trước các hành vi khai thác, sử dụng sáng chế mà không được sự đồng ý của họ. Hình thức nhà nước bảo hộ sáng chế là việc cấp Bằng độc quyền cho người sáng tạo và chủ sở hữu sáng chế và việc bảo hộ có hiệu lực trên toàn quốc trong một thời hạn nhất định dưới dạng Bằng độc quyền sáng chế hoặc Bằng độc quyền giải pháp hữu ích khi giải pháp đăng ký đó (sáng chế) đáp ứng đầy đủ điều kiện độc quyền theo quy định của Luật SHTT.

Để được cấp Bằng độc quyền sáng chế, giải pháp kỹ thuật đăng ký phải đáp ứng các điều kiện chung theo Điều 58 Luật SHTT, cụ thể:

Về hiệu lực, Bằng độc quyền sáng chế sẽ có hiệu lực từ ngày cấp và kéo dài đến hết 20 năm kể từ ngày nộp đơn. Trong khi đó, Bằng độc quyền giải pháp hữu ích có hiệu lực độc quyền ngắn hơn, cụ thể là 10 năm.

Như vậy, việc sáng chế được bảo hộ dưới dạng Văn bằng nào tuỳ thuộc vào trình độ sáng tạo của nó.

3. Đối tượng nào không được bảo hộ sáng chế?

Theo quy định tại Điều 59 Luật SHTT, những đối tượng sau đây sẽ không được bảo hộ dưới danh nghĩa sáng chế:

∗ Phát minh, lý thuyết khoa học, phương pháp toán học

– Phát minh là sự phát hiện ra một sự vật, hiện tượng, tính chất, v.v… vốn đã có trong tự nhiên nhưng chưa được nhận biết trước đó.

Ví dụ: sự khám phá ra một đặc tính mới của một vật liệu đã biết chỉ là một phát minh vì việc khám phá ra đặc tính (đã có sẵn) này không có hiệu quả kỹ thuật, tuy nhiên giải pháp ứng dụng đặc tính đó vào trong đời sống có khả năng được bảo hộ là sáng chế.

– Lý thuyết khoa học là một dạng khái quát hơn của các phát minh, và các nguyên tắc tương tự được áp dụng.

Ví dụ: lý thuyết vật lý về bán dẫn không được bảo hộ là sáng chế, tuy nhiên các thiết bị bán dẫn mới và quy trình sản xuất các thiết bị này có thể được bảo hộ là sáng chế.

– Phương pháp toán học là những phương pháp mang tính chất trừu tượng hoặc trí óc thuần tuý không được bảo hộ là sáng chế.

Ví dụ: phương pháp tính nhanh phép chia không được bảo hộ với danh nghĩa sáng chế, tuy nhiên thiết bị tính toán (máy tính) được thiết kế để thực hiện phương pháp này có thể được bảo hộ là sáng chế.

Như vậy, có thể thấy các phát minh, lý thuyết khoa học, phương pháp toán học có nguồn gốc tự nhiên, tồn tại một cách độc lập và không phụ thuộc vào sự sáng tạo của con người. Con người chỉ có vai trò phát hiện những gì đã có sẵn chứ không tạo ra. Thêm vào đó, những phát minh không thể áp dụng trực tiếp vào đời sống mà đây chỉ là bước đệm, tiền đề để con người tạo ra các sản phẩm, quy trình để thực hiện một công việc xác định, đáp ứng nhu cầu của cuộc sống.

∗ Sơ đồ, kế hoạch, quy tắc và phương pháp để thực hiện các hoạt động trí óc, huấn luyện vật nuôi, thực hiện trò chơi, kinh doanh; chương trình máy tính.

Đây là những đối tượng mang tính chất tư duy và kết quả của việc suy luận, đánh giá, phân tích hoặc thông qua quan sát, ghi nhớ của con người mà không phải là những giải pháp mang đặc tính kỹ thuật, và thường không áp dụng trên cơ sở các quy luật tự nhiên cho nên không thể áp dụng chúng vào sản xuất công nghiệp trong thực tiễn được. Chính vì vậy, những đối tượng này không được bảo hộ là sáng chế.

Chương trình máy tính sẽ không được bảo hộ sáng chế mà thay vào đó sẽ được bảo hộ quyền tác giả. Vì căn cứ vào Điều 22 Luật SHTT, chương trình máy tính là tập hợp các chỉ dẫn được thể hiện dưới dạng các lệnh, các mã hay bất kì một dạng nào khác. Một chương trình máy tính có thể được thể hiện dưới nhiều ngôn ngữ khác nhau, tương tự như tác phẩm văn học có thể đọc được và được thể hiện dưới dạng viết.

Ví dụ: Trình duyệt web Safari của hệ điều hành IOS là một chương trình máy tính – không được bảo hộ sáng chế.

∗ Cách thức thể hiện thông tin

Cách thức thể hiện thông tin không được bảo hộ dưới dạng sáng chế là vì đây chỉ đơn thuần là trình bày các thông tin và các thông tin này không có dấu hiệu kỹ thuật.

Ví dụ: Để thể hiện thông tin cần nhiều người biết đến, mọi người có thể sử dụng cách thức thể hiện thông tin đó trên những trang báo hoặc thông qua Internet.

∗ Giải pháp chỉ mang đặc tính thẩm mỹ

Đây là những giải pháp được sáng tạo ra nhưng không mang giá trị kỹ thuật, không có khả năng áp dụng công nghiệp (đưa vào sản xuất với quy mô công nghiệp).

Ví dụ: Một bức tranh, một tác phẩm điêu khắc, một bản nhạc, một bài thơ, một bộ phim hay một kiểu dáng thời trang, một kiểu tóc, một kiểu trang điểm,…

∗ Giống thực vật, giống động vật, quy trình sản xuất thực vật, động vật chủ yếu mang bản chất sinh học mà không phải là quy trình vi sinh.

Bản chất sinh học được hiểu là việc một giống thực vật, động vật được tạo ra một cách tự nhiên mà không có sự can thiệp từ phía con người.

Một giống thực vật, giống động vật hoặc quy trình sản xuất ra chúng có được coi là mang bản chất sinh học hay không phụ thuộc vào mức độ can thiệp về kỹ thuật của con người trong đó.

Ví dụ: Phương pháp nuôi bò sữa cho nhiều sữa hơn nhờ áp dụng giải pháp chiếu xạ

∗ Phương pháp phòng ngừa, chẩn đoán và chữa bệnh cho người và động vật

Các quy trình nhận dạng, xác định nguyên nhân bệnh, quy trình nhằm giảm bớt, loại trừ nguyên nhân và ngăn chặn bệnh được thực hiện trên cơ thể sống của người và động vật không được bảo hộ là sáng chế.

Ví dụ: Phương pháp xét nghiệm chẩn đoán nhiễm virus gây bệnh; Phương pháp đo huyết áp; Phương pháp chẩn đoán bằng tia X.

Sáng chế là một trong các đối tượng sở hữu trí tuệ có tính chất phức tạp và thiên về kỹ thuật, do đó, để đánh giá một sản phẩm, một quy trình có thuộc trường hợp không được bảo hộ là sáng chế hay không là một công việc khó, đòi hỏi cao về kiến thức chuyên môn kỹ thuật và am hiểu quy định pháp luật. Nếu bạn đọc đang có dự định đăng ký bảo hộ sáng chế cho sản phẩm hoặc quy trình của mình thì chúng tôi khuyên bạn nên tìm đến những Tổ chức chuyên nghiệp đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp phép hành nghề và có nhiều năm kinh nghiệm như banquyen.net để được tham vấn phù hợp cho trường hợp của mình.

Tìm hiểu thêm về Tổ chức Đại diện Sở hữu công nghiệp tại đây

4. Dịch vụ đăng ký bảo hộ sáng chế

Banquyen.net là website chuyên ngành của Công ty Luật Bản Quyền Quốc Tế, chuyên cung cấp các thông tin liên quan đến lĩnh vực sở hữu trí tuệ và là đơn vị chuyên nghiệp chuyên cung cấp dịch vụ đăng ký bảo hộ sáng chế.

Chúng tôi được đào tạo chuyên sâu trong các chuyên ngành về sở hữu trí tuệ, bản quyền tác giả và quyền sở hữu công nghiệp. Với đội ngũ chuyên gia có năng lực và kinh nghiệm, chúng tôi chuyên:

• Tư vấn trình tự, thủ tục đăng ký bảo hộ sáng chế;
• Tra cứu chuyên sâu, phân tích, đánh giá khả năng bảo hộ sáng chế;
• Chuẩn bị bộ hồ sơ nhanh chóng và chuyên nghiệp;
• Phân nhóm sản phẩm, dịch vụ chính xác theo bản phân loại quốc tế;
• Tư vấn, soạn thảo bộ hồ sơ đăng ký bảo hộ sáng chế;
• Đại diện khách hàng tiến hành toàn bộ thủ tục pháp lý để được cấp văn bằng bảo hộ sáng chế;
• Tư vấn, xử lý hành vi xâm phạm sáng chế;
• Đại diện khách hàng trong các vụ khiếu nại, tranh chấp liên quan đến độc quyền sáng chế.

Slogan của chúng tôi: Cầu nối trí tuệ – Chìa khóa thành công.

Để được hỗ trợ tốt nhất, bạn vui lòng liên hệ thông tin bên dưới:

CÔNG TY LUẬT BẢN QUYỀN QUỐC TẾ

109 Hoàng Sa, P. Đa Kao, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh

Điện thoại: 028 3911 8580 – 091 911 8580

Email: sohuutritue@cis.vn